عرضه یک نظام هماهنگ فکری

سخنان حضرت آیت الله مصباح یزدی در جمع استادان طرح ولایت

مسئولیت حساس ما

به نظر بنده موقعیتی که امروز برای ما پیش آمده، در تاریخ اسلام و شاید هم در تاریخ بشر کم نظیر یا بی نظیر است؛ اکنون  به  برکت اساتید و بزرگان، زمینه برای درک و ترویج معارف اسلام و شیعه فراهم شده است. خداوند متعال این منت را بر ما گذاشته که امروز در میان میلیاردها انسان این امتیاز را داشته باشیم که حقایق دین و معارف اهل بیت را بهتر از دیگران بشناسیم. از سویی امروز علاقه به دریافت این مطالب و انتقال و استفاده از آن ها در قشرهای وسیعی از جامعه به شدت وجود دارد و اظهار عطشی که برای یادگیری در زمینه های معارف اسلامی هست، کم نظیر است. پیشرفت تکنولوژی و فراهم شدن رسانه ها و اسباب انتقال مطالب را هم اضافه بفرمایید که قطعا در هیچ عصری، چنین وسایلی نبوده است.
از طرف دیگر، هجومی هم که به فرهنگ اسلامی و معارف اهل بیت در عالم وجود دارد، هیچ وقت نبوده است. این دشمنی ها و تبلیغات سوء، تخریب ها، شبهه افکنی ها، آن ها هم با سوءاستفاده از همین ابزارها آن قدر گسترش یافته که حتی در خانه علمای ما هم نفوذ کرده و بچه هایشان مبتلا به این آفت ها می شوند.
بنابراین موقعیت ما خیلی حساس است. سنگینی بار تکلیفی هم که امروز بر دوش ماست، هیچ وقت نبوده است. هیچ عالمی در هیچ زمانی این همه مسئولیت برای مبارزه با انحرافات و شبهه افکنی ها و دشمنی ها و هجوم های فرهنگی نداشته است.

طرح با برکت

طبیعی است که در این شرایط ما باید به اهمیت وظیفه و تکلیف خودمان پی ببریم و باید در این که وقت مان را صرف کارهای دیگری بکنیم، بخل بورزیم تا از لحظه هایش برای انجام این مسئولیت و ادای وظایفی که به عهد ه مان است، بهره ببریم. شکی نیست کار ما همین درس خواندن و فکر کردن و تحقیق و نوشتن و بحث کردن و سخنرانی و تدریس و این هاست، اما بنده به عنوان کسی که بیش از شصت سال است که در این مقولات کار می کنم، شهادت می دهم که هیچ کاری با برکت تر از این طرح ولایت برای من اتفاق نیفتاده است، کاری با این حجم کم، هزینه کم، وقت محدود و وسعت فایده و تأثیر گسترده.
این ها را که کنار هم بگذاریم، بدهکاریمان در مقابل خدا و اولیای خدا چند برابر می شود. این همه خدا به ما نعمت و امکانات داده، حق را شناختیم، اسلام و تشیع را شناختیم. این آبرو را خدا به ما داده که بتوانیم در مراکز فرهنگی و دانشگاهی، خودمان را عرضه کنیم. هر چه شکر این نعمت عظیم الهی را به جا بیاوریم کم است. باید ببینیم این کار عظیم چه ویژگی هایی دارد.

مهم ترین ویژگی طرح ولایت

ویژگی اولی که به نظر می رسد مهم ترین امتیاز این طرح باشد، این است که این طرح یک نظام هماهنگ فکری را عرضه می کند. ما مطالب متفرقی را از اول عمرمان تا به حال درباره اسلام و تشیع شنیده ایم؛ مطالبی درباره اصول دین، امامت، نماز، مسایل مالی، عدالت، ارزش های اسلامی و چیزهای متنوع، اما این ها چه ربطی به هم دارند؟ بیش ترین ارتباطی که می شناختیم این بود که گل هایی را می توان کنار هم گذاشت و نخی به آن بست تا به صورت یک دسته گلی از رنگ ها و بوهای مختلف و زیبایی های خاص خودش درآید، اما این طرح تلاش کرده یک رابطه ارگانیک و ارتباط منطقی بین این ها برقرار کند. ادعای این طرح این است که همه معارف اسلامی را می توانیم در یک مجموعه منسجم و هماهنگ ارائه کنیم، به طوری که ارتباط منطقی بین اجزای آن قابل فهم باشد.
مهم ترین مسأله اجتماعی ما که انقلاب اسلامی براساس آن شکل گرفت، مسأله حکومت اسلامی و ولایت فقیه است. ویژگی اصلی نظم موجود، نظام ولایی مبتنی بر ولایت فقیه و براساس ارزش های اسلام در باب امور سیاسی و کشورداری است. اگر بخواهیم این مسایل را حل کنیم، باید اصول موضوعه آن ها را حل کنیم، ازجمله این که بین مردم و حاکم، حقوق متقابلی هست. این مطلب در نهج البلاغه، مکرر به صورت های مختلف بیان شده. پس قبل از این که ما مسایل سیاسی را حل کنیم، مسأله حقوق را باید مطرح کنیم و این که اصلا حق چیست و چگونه پیدا می شود؟ از سوی دیگر، مفهوم حق، مفهوم ارزشی است. پس باید ببینیم ارزش ها از کجا به وجود می آیند؟ آن چه ما از اسلام می فهمیم این است که این ها مبتنی بر شناخت خاصی از انسان و هستی است. پس ابتدا باید حقیقت انسان را بشناسیم. درباره انسان هم بحث های زیادی هست و باز نظر اسلام را هم می دانیم که با نظرهای دیگران بسیار متفاوت است؛ هم از نظر ماهیت انسان، هم عمر حقیقی انسان که بی نهایت است و هم از نظر ارزش های انسانی و کمالاتی که می تواند به آن برسد.
در شناخت همین انسان، باز باید رابطه اش را با آفریننده اش در نظر بگیریم. همین طور رابطه اش را با عالم آخرت، که این از سنخ علوم طبیعی و تجربی نیست و از مقوله علوم فلسفی است. پس باید برگردیم به یک سلسله مسایل فلسفی مربوط به هستی شناسی. وقتی صحبت از هستی شناسی می شود، سؤال می شود که شما هستی را چگونه و با چه ابزاری می شناسید؟ شما ابزاری را به عنوان عقل معرفی می کنید، اما اعتبارش چیست و از کجا ثابت می شود؟ پاسخ این سؤال برمی گردد به معرفت شناسی.
پس دست کم باید شش مقوله را بررسی کنیم تا این مسایل  حل شود. اگر رابطه منطقی آن ها را تنظیم کنیم و آموزه های دینی را در این شش بخش مشخص کنیم، آن وقت خواهیم فهمید که عجب نظام منسجمی! یک درخت باروری است با ریشه، تنه، شاخ و برگ و میوه هایی  که ما قبلا این ها را جداجدا دنبال می کردیم.
این برداشت و این رویکرد به مسایل فکری و علمی یک بینش دیگری به آدم می دهد که جداجدا بحث کردن، آن نتیجه را نخواهد داد. شاید اصلی ترین ویژگی این طرح همین باشد که این نظام را بین این چند بخش برقرار می کند و همه را به صورت یک نظام واحد منسجم هماهنگ مرتبط با ارتباطات ارگانیک تعریف می کند.
دلسوزتر باشیم
اگر این هدف را داریم که باید این معارف را هرچه بیش تر و هرچه بهتر و هرچه آسان تر در اختیار دیگران قرار بدهیم با این هجومی که علیه ما هست آن وقت این نتیجه را می دهد که هرچه در این زمینه کار بکنیم زیاد نیست.
اکنون که چنین امکانی برای ما فراهم شده، باید از این فرصت قدردانی کنیم، اولا مطالب را خودمان بهتر حل کنیم و تنها به برگزاری رسمی کلاس اکتفا نکنیم، به بهترین وجه ارائه بدهیم، نظم داشته باشیم، با ادب باشیم، با بیان خوب مطلب را ادا کنیم. همه  شما تجربه کرده اید که هرچه دانشجو بیش تر احساس کرده شما از سر دلسوزی مطلب را بیان می کنید، بیشتر استقبال کرده و بیش تر پذیرش داشته است. این احساس متقابلی است که باید بین استاد و شاگرد به وجود بیاید. باید حس کند که شما واقعا خیرش را می خواهید. می خواهید به او خدمت کنید. آن وقت در پرتوش می توانید بر خیلی از مسایل دیگر اخلاقی وحتی سیاسی هم  اثر بگذارید اگر این رابطه عاطفی و تفاهم صحیح بین طرفین برقرار بشود.
دعا می کنیم که خدای متعال به شما الهام کند که با چه بیانی و با چه زبانی مطالب را القا کنید که بهترین اثر را داشته باشد. از خدا بخواهیم به ما توفیق بدهد که سهم بیش تری در این طرح ها داشته باشیم و کار بهتری ارائه بدهیم و مخصوصا با اخلاص بیشتری سعی کنیم که همراه با انتقال مفاهیم، تحول روحی و معنوی و اخلاقی هم در افراد به وجود بیاید. ●